Uyuk Turan

From A Database of Turkic Runiform Inscriptions
Jump to: navigation, search
Data sheet
Identifier Tyva 5
Alternative names E-3
Place of origin Republic of Tyva, Russia
Date Unknown
GPS Coordinates No exact coordinates available
Current location Aldan-Maadyr National Museum of the Republic of Tyva, Aldyn Doshka branch
Curator's URL https://музейтыва.рф/?page id=11373
Material Stone
Tamga Tamga3
Historical affiliation Enisei Kyrgyz
Deciphered Yes
3D representation No
Map
Loading map...

The inscription was found by Funtikov sometimes between 1886-1887 in the territory of the city of Turan. The stone was transported to Kyzyl in 1943. It measures 277 x 38 x 27 centimetres.

Editions

Radloff (1895, 305-307), Orkun (1940, 39-42), Малов (1952, 16-20), Батманов and Кунаа (1963 a, 57-60), Васильев (1983, 14, 59, 84), Кормушин (1997, 189-196), Аманжолов (2003, 113-114), Базылхан (2005, 172-173, 325), Кормушин (2008, 92-94), Yıldırım, Aydın and Alimov (2013, 27-30), Aydın (2015, 39-43), Kormuşin, Mozioğlu, Alimov and Yıldırım (2016, 59-62), Aydın (2019, 48-53)

Transliteration

  1. KWYDA : KWYm : ẄzdA : WGLm : YṬA : szmA : YṬA : bẅkmdm : DRLṬm : kInm : KDṣm : YṬA : DRLṬm
  2. LṬWNlg : kėṣg : belmtA : BNṬm : tŋrIelm : kA : bẅkmdm : sIzmA : YṬA :
  3. ẄčIn : kẄlg : tIrg : bn : tŋrI : elm : tA : ymlg : bn : ...
  4. Ẅčyetmṣ : YṣmKA : DRLṬm : gẅkKṬWN : yrmkA : DRLṬm
  5. tŋrI : elmkA : KzGKm : WGLm : NWz : WGLm : LṬIbIŋ : YWNṬm :
  6. KNm : tẄlbrI : KRA : BWDN : kẄlg : KDṣm : sIzmA : mr : Ẅglr : WGLNr : kẄd : glrm : KIz : kln : lrm : bẅkmdm

Transcription

  1. quyda[1] qunǰuyïm özdä oɣlïm ayït a[2] äsizim a[3] ayït a bökmädim adrïltïm äkinim qadašïm ayït a adrïltïm
  2. altunlïɣ[4] kešig belimtä bantïm täŋri elimkä bökmädim äsizim a ayït a
  3. üčin külig tirig bän täŋri elimtä yämlig bän
  4. üč yetmiš yašïmqa adrïltïm ägük qatun[5] yärimkä adrïltïm
  5. täŋri elimkä qïzɣaqïm oɣlïm ... oɣlïm altï biŋ yuntïm
  6. qanïm tölböri[6] qara bodun külig qadašïm äsizim a ič ičim är öglär[7] oɣlan är küdägülärim qïz kälinlärim bökmädim

Translation

  1. O my consort in the secluded place! O my son in the valley! May thou say! O my sorrow! May thou say! I did not get fully satiated. I departed. My progeny and kinsmen, may thou say! I departed.
  2. I bound my gilded quiver round my waist. I did not get fully satiated with my heavenly realm. O my sorrow! May thou say!
  3. I am Üchin, the glorious Tirig. I was ... in my heavenly realm.
  4. I departed in the age of sixty-three. I departed from my place, from the rivers of Uyuk and Katun.
  5. In my heavenly realm: my daughter, my son, ... my son, my six-thousand horses,
  6. my khan Tölböri, common people, my glorious relatives, o my sorrow! My elder brother, mothers, sons, my sons-in-law, daughter, my daughters-in-law. I did not get fully satiated.

Comments

  1. We interpret the words quy and öz as two different parts of a valley: a secluded, protected part and a central, open one, respectively.
  2. The runiform letters ⟨YITA⟩ are read as ayït a, that is the second person imperative of the verb ayït- 'to say' with interjection.
  3. Tekin (1964) was the first who has pointed out that the runiform letters ⟨sIz⟩ are to be read as äsiz 'alas'.
  4. The word altunlïɣ is most probably mistakenly written as ⟨LṬWNlg⟩ altunlïg, cf. Elegest I for parallel.
  5. Names of rivers, see Aydın 2011. The word ägük (> öök) refers to the river Uyuk.
  6. According to Erdal (2002, 61-62), the letters ⟨tẄlbrI⟩ are to be interpreted as tölböri 'Wolfjunges'.
  7. The letters ⟨Ẅglr⟩ are read by Кормушин (1997: 192) as ⟨Ẅẅkšr⟩ üküš är 'many men'.

Grapheme inventory

A  
e  
I  
W  
Ẅ  
B  
b  
č  
 
D  
d  
g  
G  
K  
ẅk  
k  
L  
l  
m  
N  
n  
 
ŋ  
R  
r  
s  
ṣ  
t  
Ṭ  
Y  
y  
z  

Pictures and drawings

Appelgren-Kivalo (1931, Abb. 331)  
Аманжолов (2003, 113)  
Радлов (1893, lxxv)  
Radloff (1893: lxxv)  
Васильев (1983: 59)  
Васильев (1983, 59)  
Базылхан (2005, 325)  

References

Appelgren-Kivalo, Hjalmar 1931. Alt-Altaische KunstdenkmälerBriefe und Bildermaterial von J. R. Aspelins Reisen in Sibirien und der Mongolei 1887-1889. Helsingfors: Finnische Altertumsgesellschaft.

EniseiAppelgrenKivalo1931GermanLatin

Aspelin, Johann Reinhold, Donner, Otto 1889. Inscriptions de l'Iénissei: recueillies et publiées par la Société finlandaise d'archeologie. Helsingfors: Imprimerie de la Société de littérature finnoise.

EniseiAspelinDonner1889FrenchLatin

Aydın, Erhan 2011. ‘Remarks on Qatun in the Yenisei inscriptions’, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 64: 251–256. EniseiAydın2011EnglishLatin

Aydın, Erhan 2015. Yenisey Yazıtları. Konya: Kömen Yayınları.

EniseiAydın2015TurkishLatin

Aydın, Erhan 2019. Sibirya'da Türk İzleri: Yenisey Yazıtları. Istanbul: Kronik Kitap.

EniseiAydın2019TurkishLatin

Erdal, Marcel 2002. ‘Anmerkungen zu den Jenissei-Inschriften’, in Ölmez, Mehmet, Raschmann, Simone-Christiane (eds) Splitter aus der Gegend von Turfan. Festschrift für Peter Zieme anlässlich seines 60. Geburtstags, pp. 51-73. İstanbul, Berlin: M. Ölmez  (Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, 35).

EniseiErdal2002GermanLatin

Kormuşin, İgor, Mozioğlu, Emine, Alimov, Risbek, Yıldırım, Fikret 2016. Yenisey - Altay - Kırgızistan Yazıtları ve Kâǧıda Yazılı Runik Belgeler. Ankara: BilgeSu.

Еnisei, Talas, TurkestanKormuşinMozioğluAlimovYıldırım2016TurkishLatin

Orkun, Hüseyin Namık 1940. Eski Türk Yazıtları, 3. İstanbul: Devlet Basımevi.

YeniseiOrkun1940TurkishLatin

Radloff, Friedrich Wilhelm 1893. Atlas der Alterthümer der Mongolei, 2. St. Petersburg: Akademie.

Enisei, OrkhonRadloff1893GermanLatin

Radloff, Wilhelm 1895. Die alttürkischen Inschriften der Mongolei. St. Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften.

Yenisei, OrkhonRadloff1895GermanLatin

Sertkaya, Osman Fikri 1995. ‘Göktürk Tarihinin Meseleleri: Yenisey Yazıtlarının Yayınlarındaki Bazı Okuma ve Anlamlandırmaların Düzeltilmesi, Yeni Okuma ve Anlamlandırma Teklifleri’, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1993: 67–75. EniseiSertkaya1995TurkishLatin

Tekin, Talat 1964. ‘On a misinterpreted word in the Old Turkic inscriptions’, Ural-Altaische Jahrbücher 35: 134–144. Enisei, Orkhon, TalasTekin1964EnglishLatin

Tekin, Talat 1995. ‘Elegest (Körtle Han) Yazıtı’, Türk Dilleri Araştırmaları 5: 19–32. EniseiTekin1995TurkishLatin

Yıldırım, Fikret, Aydın, Erhan, Alimov, Risbek 2013. Yenisey - Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig. Ankara: BilgeSu.

Yenisei, Talas, TurkestanYıldırımAydınAlimov2013TurkishLatin


Аманжолов, Алтай Серсанович 2003. История и теория древнетюркского письма. Алматы: Мектеп.

Еnisei, Orkhon, TalasАманжолов2003RussianCyrillic

Базылхан, Нәпіл (ed.) 2005. Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері, 2: Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Енисей, Талас). Алматы: Даук-Пресс.

Enisei, Talas, OrkhonБазылхан2005KazakCyrillic

Батманов, Игорь Алексеевич, Кунаа, Александр Чайбарович 1963 a. Памятники древнетюркской письменности тувы, 1. Кызыл: Тувинское книжное издательство.

EniseiБатмановКунаа1963aRussianCyrillic

Васильев, Дмитрий Дмитриевич 1983. Корпус тюркских рунических памятников бассейна Енисея. Ленинград: Наука.

EniseiВасильев1983RussianCyrillic

Кормушин, Игорь Валентинович 1997. Тюркские енисейские эпитафииТексты и исследования. Москва: Наука.

EniseiКормушин1997RussianCyrillic

Кормушин, Игорь Валентинович 2008. Тюркские енисейские эпитафииГрамматика, текстология. Москва: Наука.

EniseiКормушин2008RussianCyrillic

Малов, Сергей Ефимович 1952. Енисейская письменность тюрковТексты и переводы. Москва, Ленинград: Наука.

EniseiМалов1952RussianCyrillic

Радлов, Василий Васильевич 1893. Атлас древностей Монголии, 2. Санктпетербург: Наука.

Enisei, OrkhonРадлов1893RussianCyrillic

Щербак, Александр Михайлович 1970. ‘Енисейские рунические надписи: К истории открытия и изучения’, Тюркологический сборник 1970: 111–134. EniseiЩербак1970RussianCyrillic

Authorship

Károly, László 2024, 2 February. ‘Uyuk Turan’, in László Károly, Julian Rentzsch (eds) A Database of Turkic Runiform Inscriptions, Uppsala: Department of Linguistics and Philology. URL: https://www.runiform.lingfil.uu.se/wiki/Uyuk Turan (accessed 19 Apr 2024)